CHẨN ĐOÁN X QUANG RUỘT NON & CẤP CỨU BỤNG.

1. KỸ THUẬT THĂM KHÁM RUỘT NON.

1.1. Chụp lưu thông ruột non có sử dụng thuốc cản quang.

– Phương pháp uống: bệnh nhân nhịn ăn sáng, uống 1 lượng barít đặc (gói 120g+ 180ml nước). Theo dõi sự lưu thông của thuốc, 30 phút chụp 1 phim hài hòa có ép với mức độ, cho đến lúc thuốc tới manh tràng, thường sau 8 giờ.

– Phương pháp thụt ruột non bằng bí quyết đặt ống thông vào tá tràng để bơm một lượng lớn chất cản quang. Đồng thời có thể hài hòa bơm khá để chụp đối quang kép. Đây là phương pháp phải chăng nhất để chụp lưu thông ruột non.

– Ngoài ra mang thể tiêu dùng cách uống hài hòa sở hữu lưu sui gia tốc hoặc uống thành liều nhỏ để giảm thiểu sự chồng những quai ruột và rút ngắn thời kì thăm khám hơn.

Chụp lưu thông ruột non là một trong các phương pháp phải chăng để chẩn đoán những bệnh lý hỗng—hồi tràng lan toả cũng như khu trú.

1.2. Cách Siêu âm và chụp hình ảnh cắt lớp vi tính

Để đánh chi phí ruột non và những cấu trúc mạc treo tương ứng. Hiện nay, mang chụp cắt lớp đa dãy đầu dò và cùng hưởng từ với thể khảo sát ruột non thấp hơn.

2. GIẢI PHẪU X QUANG BÌNH THƯỜNG

2.1. Định khu

Các quai hỗng tràng cuộn lại dưới mạng khuông trái, dưới bờ cong to dạ dày; những quai hồi tràng gần xếp ở vùng hạ vị và hố chậu phải.

2.2. Hình thái

Hỗng tràng với khẩu kinh từ 2-3cm, những nếp gấp nằm sát nhau và siêu mảnh giống hình lá dương xỉ. Hồi tràng hẹp hơn chỉ từ 1–2cm và mang ít nếp gấp hơn. Bình thường ruột non dễ di động và dễ dàn trải ra lúc ép.

3. CÁCTRIỆU CHỨNG ĐIỆN QUANG VÀ 1 SỐ BỆNH LÝ HAY GẶP PHẢI.

3.1. Bệnh lý các dây chằng và dính phúc mạc:

Một hoặc phổ biến quai ruột dính kết lại và tụ họp về một điểm, 1 số quai giãn và một số quai hẹp lại.

3.2 Bệnh lý các khối u trong lòng ruột non:

biểu hiện bằng những hình khuyết và thường dẫn đến lồng ruột.

3.3. Các ổ loét và những khối u thâm nhiễm thường dẫn tới hình ảnh hẹp.

Những đoạn hẹp ngắn, lệch trục nằm ở hỗng tràng thường là miêu tả của u tuyến ruột non. Những ổ loét rộng giả túi thừa, tất nhiên hoặc không những thương tổn thâm nhiễm dạng polype, trải rộng từ hồi tràng thường gặp trong ung nhọt bạch huyết (lymphosarcome).

3.4. Bệnh Crohn hay bị viêm đoạn cuối hồi tràng:

Hay gặp ở đoạn cuối hồi tràng, nhưng sở hữu thể thấy ở bất kỳ đoạn nào của ruột non, mang khi lan sang cả đại tràng. Trên phim ảnh đầy thuốc ta thấy đoạn tiểu tràng bị tổn thương hẹp bờ cứng không nhu động, các quai phía trên giãn. Đến thời kỳ toàn phát đoạn hẹp mang thể bằng dòng bút chì. Bệnh tiến triển thành từng đợt liên tiếp, những quai ruột dính vào nhau ko tách ra được. áp xe, rò là các biến chứng hay gặp của bệnh này.

3.5. Lao ruột non:

Trước lúc với loét, hình ruột non cũng giống như trong các bệnh viêm ruột non khác: niêm mạc phù nề, các nếp ngang dày lên, các quai ruột mất thúc tính. Khi sở hữu loét thì bờ ruột trở thành nham nhở, mang những quai hẹp xen lẫn mang các quai giãn. Ở quá trình nặng hơn những quai ruột dính vào nhau mà ép, nắn, hoặc thay đổi phong thái bệnh nhân.

CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH CẤP CỨU BỤNG.

4. KỸ THUẬT THĂM KHÁM HÌNH ẢNH.

4.1. X quang quẻ thường quy

Chụp bụng không chuẩn bị tư thế thẳng, đứng: mục đích tậu mức nước—hơi, . liềm hơi dưới cơ hoành.

Chụp ngực thẳng, đứng mục tiêu phát hiện liềm khá dưới cơ hoành, phản ứng màng phổi hoặc ứ trệ đáy phổi đối có một bệnh lý dưới hoành, tác dụng giống như ở phim chụp lồng ngực trước khi mổ.

Ngoài ra, sở hữu thể chụp các phim bổ sung trong những bệnh cảnh lâm sàng cụ thể: bụng không chuẩn bị nằm ngửa, bụng không chuẩn bị nằm nghiêng phải hoặc trái tia đi ngang .v.v…

Chụp ruột non hoặc đại tràng sở hữu cản quang:

– Chụp lưu thông ruột non sở hữu thuốc cản quang đãng tan trong nước sở hữu ống thông đặt ở tá tràng được áp dụng cho các trường hợp tắc ruột non ko tiêu biểu trên phim chụp ko chuẩn bị và cho phép chẩn đoán chính xác vị trí và một số duyên cớ gây tắc.

– Chụp ruột già mang baryte được kể trong những ví như cụ thể sẽ được nêu ở các phần sau.

4.2. Siêu âm

– Dịch trong khoang phúc mạc: túi cộng Douglas, rãnh thành đại tràng, – khoang Morisson, khoang lách – thận .v.v…

– Sỏi mật, sỏi hệ tiết niệu.

— Dày thành ống tiêu hoá (ruột thừa, Sigma).

– Phát hiện các bệnh lý của huyết mạch lớn. Ngoài ra, siêu âm cũng mang thể xác định được khí trong khoang sau hoặc trong phúc mạc ở các giả dụ thủng tạng rỗng.

4.3. Chụp cắt lớp vi tính

Ngày càng được áp dụng nhiều, nhất là từ khi chụp cắt lớp vi tính da dãy đầu dò ra đời. Nó chẩn đoán khá dễ dàng sự hiện diện của dịch, khí trong và sau phúc mạc; những dấu hiệu tắc ruột, dày thành ống tiêu hoá, những huyết khối tĩnh mạch, huyết khối hay các thương tổn xơ vữa động mạch.

4.4. Cộng hưởng từ:

ít được chỉ định trong cấp cứu bụng.

5. MỘT SỐ BỆNH LÝ CẤP CỨU BỤNG HAY GẶP

5.1. Tắc ruột

Có 2 loại bao gồm tắc ruột cơ giới và tắc ruột cơ năng.

5.1.1. Tắc cơ giới ruột non

– Tắc do thắt nghẽn: cái tắc này gây hoại tử ruột nhanh, căn nguyên thường do xoắn, do dây chằng sau mổ, do thoát vị bẹn nghẹt. Quai ruột bị nghẽn có hình móng ngựa, đặc biệt khi nó đựng đa dạng khá ít dịch. Tuy nhiên, cũng với các giả dụ quai bị xoắn chỉ đựng dịch cần không thấy được trên phim. Phía trên quai bị thắt mang hình mức nước—hơi, phía hạ lưu những quai ruột non rỗng và ko giãn.

– Tắc do bít: nguyên do do: dị vật (búi giun, bã thức ăn…), u lành hoặc ác tính, tiêm nhiễm ung độc hoặc do viêm, do lồng ruột, do sỏi mật…

Triệu chứng chung của tắc ruột non do duyên cớ cơ giới: tương đối và dịch trong các quai ruột trên chỗ tắc tạo phải phổ biến mức nước—hơi có Nếp niêm mạc ruột non mảnh, mau. Tuỳ theo chừng độ dịch và khí trong những quai ruột mà hình ảnh mức nước—hơi với thể thay đổi. Đại tràng rỗng, không giãn. Trong trường hợp vòm tương đối tốt nhưng chân mức nước rộng, nằm ở vùng trung tâm, thường xếp thành bậc từ hạ khung trái đến hố chậu phải.nghi ngờ mang thể chụp khung đại tràng để xác định cứng cáp không tắc ở vùng này. Trong một số trường hợp nên thiết sở hữu thể chụp lưu thông ruột non bằng thuốc cản quang quẻ tan trong nước để xác định nguyên do và vị trí tắc.

5.1.2. Tắc cơ giới đại tràng

– Tắc ruột già do bít; căn nguyên do u, do viêm nhiễm.v.v.Đại tràng trên chỗ tắc giãn to, dưới chỗ tắc rỗng.Các mức nước…hơi nằm ở ngoại vi ổ bụng, với vòm khá cao, chân mức nước hẹp và có hình ngấn đại tràng.

– Tắc đại tràng do thắt nghẽn:

+ Xoắn đại tràng Sigma: quai Sigma giãn to, chứa phổ biến tương đối ít dịch mang hình vòng cung (hình chữ U hoặc C ngược). Hai chân của vòng cung ở trong tiểu sườn tại đây chúng nằm sát nhau như hình súng hai nòng. Chụp trực tràng mang cản quang thấy thuốc vào trực tràng sau ấy thuôn nhỏ và dừng lại ở vùng Sigma sở hữu hình mỏ chim.

+ Xoắn manh tràng: tạo buộc cần hình túi hơi nằm cạnh trái cột sống mang khi hình túi tương đối vô cộng lớn chiếm gần hết ổ bụng, ko nhìn thấy những hình lấm chấm của manh tràng cũng như ko thấy hình của đại tràng lên .Đại tràng phía hạ lưu rỗng, ruột non giãn ít hoặc nhiều. Túi tương đối cũng mang thể nằm trước hoặc bên bắt buộc cột sống, có lúc nằm ngang từ hố chậu này sang hố chậu kia. Trên phim chụp có thụt thuốc cản quang đãng đãng đại tràng cho thấy manh tràng với dường như quả đậu hoặc quả thận bờ bên cạnh cong về đằng phía thành bụng bên và lõm vào tương ứng với trục xoắn cạnh bên mạc treo.

5.1.3. Tắc ruột cơ năng hay phản xạ

Nguyên nhân do những cơn đau bụng cấp, do chấn thương, sau mổ .v.v… Các quai ruột cả ruột non và ruột già đều giãn, cất rộng rãi hơi, không sở hữu hình mức nước—hơi. Ngoài chụp bụng ko chuẩn bị, vô cùng âm và chụp cắt lớp vi tính với thể được chỉ định trong chẩn đoán tắc ruột:

– Siêu âm mang thể thấy các quai ruột giãn, có thể kiểm tra tình trạng các quan ưng chuẩn nghiên cứu độ dày của thành ruột, sự nhu động của những quai, có hay ko dịch tự do trong ổ bụng. Siêu âm có thể giúp chẩn đoán phân biệt tắc ruột cơ giới hoặc cơ năng, chẩn đoán một số duyên cớ như do u, do lồng ruột…

– Chụp cắt lớp vi tính: mang thân xác định tắc cơ giới của tiểu tràng hay đại tràng. vị trí tắc, tình trạng của những quai ruột: thành dày, dịch trong khoang phúc mạc khu trú hoặc hơi trong thành ruột. Đồng thời chụp cắt lớp vi tính cũng cho phép chẩn đoán 1 số duyên do tắc ruột.

5.2. Lồng ruột

Hay gặp ở trẻ dưới 2 tuổi, ko rõ nguyên nhân. Ở người to lồng ruột thường mang duyên cớ do u, do viêm…

– Phim chụp bụng ko chuẩn bị: hố chậu nên rỗng. Cái khác, đôi khi ta có thể thấy hình búi lồng ở dưới dạng 1 khối mở. Nếu muộn sẽ nhìn thấy hình ảnh tắc ruột.

– Siêu âm: chẩn đoán kết quả dương tính dựa vào các dấu hiệu trực tiếp của búi lồng trên lát cắt dọc và cắt ngang. Trên lát cắt ngang, búi lồng với hình bia bắn hoặc hình nơ với dám đậm âm ở giữa và 1 số vòng ít âm bao xung quanh. Trên lát cắt dọc, búi lồng mang hình phổ biến hình ống lồng vào nhau giống như hình bánh sandwich” mang vùng trung tâm đậm âm và ngoại vi ít âm.

Ngoài ra, ở con trẻ cực kỳ âm với thể theo dõi để túa lồng bằng thụt nước đại tràng.

– Chụp ruột già cản quang.

+ Ở trẻ em: chụp sườn ruột già bơm tương đối với hai mục đích: chẩn đoán và điều trị.

+ Ở người lớn: chụp khung ruột già cản quang đãng baryte hoặc cản quang quẻ tan trong nước sở hữu mục đích chẩn đoán không có mục tiêu điều trị.

Trên phim thấy cột khá hoặc thuốc giới hạn lại ở búi lồng có hình càng cua hoặc hình đáy chén. Hình này lùi dần và với thể được toá ra. Ở trẻ em, có mục đích điều trị, để kiên cố khối lồng đã được toá phải thấy tương đối vào quai hồi tràng ít ra 20cm.

5.3. Thủng tạng rỗng

Dấu hiệu mang giá trị quyết định để chẩn đoán thủng tạng rỗng là thấy hình khá thoát ra ổ phúc mạc mà điển hình là hình liềm hơi dưới cơ hoành một hoặc hai bên, thường bên nên rộng rãi hơn và dễ phát hiện hơn. Hình liềm tương đối có thể vô cùng nhỏ như sợi tóc, nhưng cũng sở hữu thể vô cùng lớn, sở hữu lúc liềm tương đối có hình mức nước ngang do tương đối và dịch trong ống tiêu hoá thoát ra nhiều hoặc do phúc mạc viêm dính. Đôi lúc t hấy hình ảnh hơi nước dưới gan, dọc theo dây chằng liềm.

Đặc biệt, trong giả dụ thủng tá tràng D1 ra sau phúc mạc sẽ thấy hơi thoát ra sau phúc mạc buộc phải và bao loanh quanh cực trên thận phải.

Chẩn đoán phân biệt hình liềm hơi: nên lưu ý tới các hình sáng bất thường vùng dưới cơ hoành: túi khá dạ dày, đại tràng bị kẹp vào giữa gan và cơ hoành, thoát vị qua cơ hoành bên trái, các vị trí bất thường của ruột non. Nhưng hình khá này đều mang hình dáng nhất mực tuỳ theo tạng và nhất thiết khi đổi thay phong độ bệnh nhân.

Ngoài ra, bệnh nhân mới mổ ổ bụng hoặc soi ổ bụng hơi trong phúc mạc vẫn tồn tại ít ra 10 ngày sau.

Hình liềm tương đối là dấu hiệu có giá trị tuyệt đối để chẩn đoán thủng tạng rỗng, nhưng ko thấy liềm tương đối cũng ko mang nghĩa là ko thủng. Theo 1 số thống kê có khoảng 10–20% thủng tạng rỗng ko mua thấy ngay lập tức hơi.

Ngoài chụp bụng không chuẩn bị, vô cùng âm, chụp cắt lớp vi tính cũng sở hữu thể mua thấy khá trong ổ phúc mạc.

5.4. Chấn thương bụng

Trong phần này chỉ đề cập đến những thương tổn cơ bản của những tạng đặc.

5.4.1. Chấn thương lách

Tổn thương bao gồm: thương tổn đụng dập nhu mô có bao lách toàn vẹn; đụng dập nhu mô mang rách bao nhỏ; vỡ lẽ lách với những mảnh tách ra hoàn toàn.

– Chụp bụng không chuẩn bị mang thể thấy: Lách to mang đường bờ ko nét. Dịch trong ổ phúc mạc trình bày bằng dấu hiệu mờ vùng thấp, rãnh thành—đại tràng rộng.

Cơ hoành trái bị đẩy lên cao và có thể có lép phổi vùng đáy. Dạ dày giãn, khoảng bí quyết giữa bờ cong to và ruột nâng cao do sở hữu dịch xen vào.Dạ dày và đại tràng góc ở lách bị đè ép. Gãy các xương khuông cuối bên trái. Liệt ruột có những quai giãn cất hơi. Tuy nhiên, chụp bụng ko chuẩn bị chỉ cho những dấu hiệu gợi ý và thường muộn, bởi thế chẩn đoán chấn thương lách cần bắt buộc dựa vào vô cùng âm, chụp cắt lớp vi tính.

Siêu âm: là thăm khám thấp nhất mang độ nhạy khoảng 90%, mang thể phát hiện

– Đụng dập nhu mô sở hữu những vùng âm ko đều đậm âm và ít âm xen kẽ.

– Tụ máu dưới bao sở hữu hình thấu kính đè đẩy nhu mô và đổi thay cấu trúc âm theo thời gian.

– Tràn dịch màng phổi trái. Khi thương tổn với rách bao hoặc đổ vỡ lách:

– Các tổn thương nhu mô kèm theo lách to, đường bờ mất liên tục, mang thể thấy các mảnh tách rời ra.

– Dịch trong ổ phúc mạc: túi cộng Douglas, khoang Morisson, rãnh thành đại tràng…

Siêu âm có thể bị tránh do tràn khí dưới da, tương đối do liệt ruột, do bệnh nhân ko hợp tác.

-Chụp cắt lớp vi tính trước và sau khi tiêm thuốc cản quang: là bí quyết rẻ nhất để làm 1 bản tổng kê tổn thương đối với những giả dụ chấn thương bụng kể chung và chấn thương lách nói riêng. Đồng thời nó cho phép phân độ thương tổn giúp cho định hướng điều trị.

5.4.2. Chấn thương gan:

các thăm khám và dấu hiệu hao hao như tan vỡ lách.

5.4.3. Chấn thương thận

– Chụp bụng ko chuẩn bị: sở hữu thể thấy các dấu hiệu giãn tiếp. –

+ Gãy những xương sườn cuối, những mỏm ngang hoặc vỡ thân đốt sống thắt lưng

+Cột sống bị cong và lõm về phía bên bị tổn thương.

+ Bờ thận không dung nhan nét, bóng thận to.

+ Bờ ko kể cơ đái chậu không sắc nét hoặc bị xoá.

+ Các quai ruột giãn, đầy khá do liệt ruột.

Ngoài ra, chụp bụng không chuẩn bị với thể thấy 1 số bệnh lý có từ trước như sỏi…

– Siêu âm: là cách thăm khám đơn giản cho phép chẩn đoán các tổn thương hình thái của thận như: đụng dập tụ máu trong nhu mô; vỡ thận mang hình ảnh mất liên tục nhu mô kèm theo mất liên tiếp đường viền bao thận và tụ máu những khoang sau phúc mạc. Máu trong đường bài xuất trên rất âm là dấu hiệu gián tiếp kể lên với thương tổn các đài, bể thận.

Chụp niệu đồ tĩnh mạch: là bí quyết rẻ để kiểm tra chức năng thận chấn thương và thận đối diện. Sự cắt cụt những đài thận, sự thoát thuốc ra nhu mô, ra vòng vèo thận là các dấu hiệu gián tiếp của đụng dập-tụ máu trong nhu mô, thương tổn đường bài tiết và vỡ lẽ thận. Sự hài hòa giữa vô cùng âm và chụp hiệu đồ tĩnh mạch cho phép đánh giá 1 cách toàn diện thận bị chấn thương và thận đối diện cũng như tất cả ổ bụng.

– Chụp cắt lớp vi tính: có thể khiến một bản kiểm tra toàn diện những tổn thương, cũng như đánh giá chức năng thận, góp phần quan trọng trong phân mẫu thương tổn thận để xác định chiến lược điều trị.

5.5. Các duyên cớ cấp cứu bụng khác
Tuỳ theo vị trí khởi đầu của cơn đau bụng, có kèm theo sốt hay không, tuỳ theo tuổi, giới và tiền sử bệnh nhân có thể hướng đến những căn do sau:

– Đau hạ khung phải: viêm túi mật, viêm đường mật, áp xe gan, u gan vỡ, huyết khối tĩnh mạch cửa…

– Đau hố bên chậu phải: viêm loét ruột thừa, viêm loét hạch mạc treo, viêm loét manh tràng…

– Đau hạ sườn trái: viêm dạ dày; nhồi máu, áp xe, vỡ vạc lách tự phát…

– Đau hố chậu trái: viêm túi thừa, viêm ruột già Sigma, vỡ vạc hoặc xoắn nang buồng trứng, chửa ngoài dạ con…

– Đau phía trên rốn: vết loét dạ dày hành tá tràng, viêm tụy.

– Đau ở hố thắt lưng: viêm thận bể đài thận, áp xe thận, các cơn đau quặn thận…

Sự lựa tìm các phương pháp chẩn đoán hình ảnh thủ túc vào bệnh cảnh lâm sàng, vị trí đau của bệnh nhân.